อญฺญมญฺเญหิ ตํ สมุทาจริตตฺตา อุปฺปชฺชตีติ ฯ น หิ ภนฺเต อสลฺลาโป เตสํ อญฺญมญฺเญหิ
สมุทาจรณตฺตา อุปฺปชฺชติ ยตฺถ โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ ยตฺถ ฆานวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ
ยตฺถ ชิวฺหาวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ ยตฺถ กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ ตตฺถ มโนวิญปญาณํ
อุปฺปชฺชตีติ ฯ อาม มหาราช ยตฺถ กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ ตตฺถ มโนวิญฺญาณํ
อุปฺปชฺชตีติ ฯ กึ นุ ภนฺเต นาคเสน ปฐมํ กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ ปจฺฉา มโนวิญฺญาณํ
อุทาหุ มโนวิญฺญาณํ ปฐมํ อุปฺปชฺชติ ปจฺฉา กายวิญฺญาณนฺติ ฯ กายวิญฺญาณํ มหาราช
ปฐมํ อุปฺปชฺชติ ปจฺฉาา มโนวิญฺญาณนฺติ ฯ เป ฯ เอวํ สพฺพานิ ฉปิ ปทานิ
สหอุปมานิ วิตฺถาเรนน ทฏฺฐพฺพานิ อสลฺลาโป เตสํ อญฺญมญฺเญหีติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต
นาคเสนาติ ฯ

จกฺขุวิญฺญาณมโนวิญฺญาณปญฺโห สตฺตโม ฯ

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน ยตฺถ จกฺขุวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ เวทนา ตตฺถ
อุปฺปชฺชตีติ ฯ เถโร อาห อาม มหาราช ยตฺถ จกฺขุวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ เวทนา ตตฺถ
อุปฺปชฺชติ สญฺญาปิ เจตนาปิ ผสฺโสปิ มนสิกาโรปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ วิตกฺโกปิ ตตฺถ
อุปฺปชฺชติ วิจาโรปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ สพฺเพปิ ผสฺสาทิธมฺมา อุปฺปชฺชนฺตีติ ฯ กึลกฺขโณ
ภนฺเต ผสฺโสติ ฯ ผุสฺสนลกฺขโณ มหาราช ผสฺโสติ ฯ อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช
เทฺว เมณฺฑา ยุชฺเฌยฺยุํ เตสุ ยถา เอโก เมณฺโฑ เอวํ จกฺขุ ทฏฺฐพฺพํ ยถา ทุติโย
เมณฺโฑ เอวํ รูปํ ทฏฺฐพฺพํ ยถา เตสํ สนฺนิปาโต เอวํ ผสฺโสส ทฏฺฐพฺโพติ ฯ ภิยฺโย
อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช เทฺว ปาณี อญฺญมญฺญํ ปหเรยฺยุํ ฯ เป ฯ ภิยฺโย
อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช เทฺว สมา วชฺเชยฺยุํ เตสุ ยถา เอโก สโม เอวํ
จกฺขุ ทฏฺฐพฺพํ ยถา ทุติโย สโม เอวํ รูปํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ ยถา เตสํ สนฺนิปาโต เอวํ
ผสฺโส ทฏฺฐพฺโพติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต นาคเสนาติ ฯ

ผสฺสลกฺขณปญฺโห อฏฺฐโม ฯ

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน กึลกฺขณา เวทนาติ ฯ เถโร อาห เวทยิตลกฺขณา
จ มหาราช เวทนา อนุภวนลกฺขณา จาติ ฯ อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช โกจิเทว
ปุริโส รญฺโญ อธิการํ กเรยฺย ตสฺส ราชา ตุฏฺโฐ อธิการํ ทเทยฺย โส เตหิ อธิกาเรหิ
ปญฺจกามคุเณหิ สมปฺปิโต สมงฺคีภูโต ปริจเรยฺย ตสฺส เอวมสฺส ปุพฺเพ รญฺโญ โข เม

อธิการํ กตํ สฺวาหํ ตโตนิทานํ อิมํ เวทนํ เวทยามีติ ฯ อปโร นโย ยถา ปน มหาราช
โกจิเทว ปุริโส กุสลํ กมฺมํ กตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ
อุปฺปชฺชติ โส ตตฺถ จ ทพฺเพหิ ปญฺจหิ กาคุเณหิ สมปฺปิโต สมงฺคีภูโต ปริจเรยฺย
ตสฺส เอตทโหสิ อหํ โข ปุพฺเพ กุสลกมฺมํ อกาสึ สิวาหํ ตโตนิทานํ อิมํ เวทนํ เวทยามีติ
เอวํ โข มหาราช เวทยิตลกฺขณา จ เวทนา อนุภวนลกฺขณา จาติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต
นาคเสนาติ ฯ

เวทนาลกฺขณปญฺโห นวโม ฯ

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน กึลกฺขนา สญฺญาตึ ฯ เถโร อาห สญฺชานนลกฺขณา
มหาราช สญฺญาติ ฯ กึ สญฺชานาตีติ ฯ นีลํปิ สญฺชานาติ โลหิตํปิ สญฺชานาติ
โอทาตํปิ สญฺชานาติ เอวํ โข มหาราช สญฺชานนลกฺขณา สญฺญาติ ฯ อุปมํ ภนฺเต
กโรหีติ ฯ ยา มหาราช รญฺโญ ภณฺฑาคาริโก รญฺโญ ภณฺฑาคารํ ปวิสิตฺวา
นีลปีตโลหิตโอทาตมญฺเชฏฺฐานิ ราชโภคานิ รูปานิ ปสฺสิตฺวา สญฺชาเสยฺย เอวเมว โข
มหาราช สญฺชานนลกฺขณา สญฺญาติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต นาคเสนาติ ฯ

สญฺญาลกฺขณปญฺโห ทสโม ฯ

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน กึลกฺขณา เจตนาติ ฯ เถโร อาห เจตยิตลกฺขณา
มหาราช เจตนา อภิสงฺขารสมุหนลกฺขณา จาติ ฯ อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช
โกจิเทว ปุริโส วิสํ อภิสงฺขริตฺวา อตฺตนาว ปิเวยฺย ปเรปิ ปาเยยฺย โสปิ อตฺตนาว
ทุกฺขิโต ปเรปิ ทุกฺขิตา ภเวยฺยุํ เอวเมว โข มหาราช อิเธกจฺโจ อกุสฺลํ กมฺมํ เจตนาย
เจตยิตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปฺปชฺชติ เยปิ
ตสฺส อนุสิกฺขนฺติ ตปิ กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ
อุปฺปชฺชติ ฯ ยถา ปน มหาราช โกจิเทว ปุริโส สปฺปึ นวนีตํ เตลํ มธุํ ผาณิตํ
เอกรสํ อภิสงฺขริตฺวา อตฺตนา ปิเวยฺย ปเรปิ ปาเยยฺย โสปิ อตฺตนา สุขิโต ภเวยฺย
ปเรปิ สุขิตา ภเวยฺยุํ เอวเมว โข มหาราช อิเธกจฺโจ กุสฺลํ กมฺมํ เจตนาย เจตยิตฺวา
กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปฺปชฺชติ เยปิ ตสฺส อนุสิกฺขนฺติ เอวเมว
โข มหาราช เจตยิตลกฺขณา เจตนา อภิสงฺขารสมุหนลกฺขณา จาติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต
นาคเสนาติ ฯ

เจตนาลกฺขณปญฺโห เอกาทสโม ฯ